Hondenleven: Sterrenkijken

Kunnen honden relativeren? Een aantal decennia geleden was die vraag makkelijk te beantwoorden. Natuurlijk kunnen honden dat niet. Honden waren toen nog domme dieren. Net als alle andere dieren. Dieren en mensen verschilden toen nog enorm van elkaar. Dieren, dus ook honden, gebruikten geen gereedschap, hadden geen gevoel, of gevoelens. Dieren konden niet denken en ze hadden zeker geen bewustzijn. Dus de vraag of honden kunnen relativeren, zou makkelijk te beantwoorden zijn met ‘Nee!’

Verwant

Maar in de tussenliggende decennia is er veel onderzoek gedaan naar het gedrag van dieren. Er is de afgelopen jaren ontzettend grondig geobserveerd. En wat is gebleken uit al die data? Dieren zijn een stuk nauwer verwant aan ons mensen dan sommigen van ons misschien willen toegeven. Ik heb de mens als soort nooit heel hoog ingeschat. Maar sommigen van mijn soortgenoten vinden dat ze toch echt op een hoger plan staan dan de hun omringende dieren. Hun argument is steevast dat een aap geen ‘Hamlet’ kan schrijven.

Ontdekkingsreizigers

Maar weten we dat wel zo zeker? Veel ontdekkingsreizigers dachten ook dat de culturen die ze over de hele wereld ontdekten en gedachteloos in de pan hakten slechts primitieve wilden waren. Nu weten we dat het zeer ontwikkelde samenlevingen waren met een eeuwenoude historie, kunst en cultuur. Het was slechts door een ‘onfortuinlijke’ communicatiestoornis dat we ze zagen als minder dan mensen en ze dus een kopje kleiner mochten maken in plaats van trachten een beleefde cultuuruitwisseling te initiëren.

Kloof

Met andere woorden: als je elkaars taal niet spreekt, is het lastig om inzicht te krijgen in elkaars leefwereld. Dieren en wij spreken elkaars taal niet of we zijn elkaars taal maar zeer gebrekkig meester. We leren elkaar wel steeds beter begrijpen. Zo weten we inmiddels dat dieren wel degelijk denken. We weten inmiddels ook dat dieren een zelfbeeld hebben, een bewustzijn. Als je wat meer verdieping zoekt voor deze uitspraken, dan is het internet je vriend. Steeds meer onderzoeken maken de kloof tussen mens en dier kleiner. En dat vind ik fijn. Ik schik mij graag tussen de dieren in plaats van erboven.

Evolutie

Tegenargumenten zijn er natuurlijk ook. Want die aap heeft nog steeds geen ‘Hamlet’ geschreven. Maar daarbij gaat de tegenargumenteerder uit van een stilstaande evolutie. Evolutie staat echter niet stil. De juiste uitspraak moet zijn, een aap heeft nog geen ‘Hamlet’ geschreven (voor zover wij weten!). Geef het nog een paar honderdduizend jaar en wie weet wat die aap schrijft. Dat lijkt een lange tijd, maar in de ontstaansgeschiedenis van het leven op aarde is het maar een knipoog.

Sterren

Soms zie ik Bodhi ‘s avonds achter in de tuin staan met haar neus in de lucht. Kijkt ze naar boven? Kijkt ze naar de sterren? En vraagt ze zich net als ik af wat daar in die verste verte van het heelal allemaal is. Ik heb op marktplaats een telescoop gekocht om meer van dat heelal te kunnen zien. Gisteravond heb ik samen met Bodhi in de tuin naar de sterren en planeten gekeken. En we waren het samen eens dat het onmetelijke van ‘dat daarboven’ ons bolletje waar we op wonen maar een insignificant stofje in de ruimte maakt.

Vraagstukken

Althans, die consensus tussen Bodhi en mij projecteer ik op haar. Misschien rook ze een verdwaalde duif op het dak van de buurman. Misschien keek ze net als ik naar Jupiter en telde de manen. Wie zal het zeggen. Voor de zekerheid ga ik ervan uit dat veel dieren net als mensen grote vraagstukken contempleren. Douglas Adams was zijn tijd ver vooruit toen hij in “The Hitchhiker’s Guide to the Universe” de aarde liet ontstaan uit een mislukt experiment van de muizen en de mens liet waarschuwen door dolfijnen voor de aanstaande vernietiging van de aarde (spoiler alert).

Babylonisch

Helaas, we luisterden niet naar de dolfijnen. We begrepen ze niet en dachten dat ze voor hun, en vooral onze lol door die hoepels sprongen. Die Babylonische spraakverwarring kostte ons in Douglas Adams’ boek de kop. Ik kies ervoor om het zekere voor het onzekere te nemen en dieren alvast hoger in te schatten.

Immens

Het helpt om te relativeren en de aardse perikelen te meten aan de immense getallen in de ruimte. Er komt licht van de Andromedanevel door mijn telescoop dat al zo’n 2,54 miljoen lichtjaar onderweg is. Toen dat licht haar reis begon liepen er meerdere menssoorten op aarde. Homo sapiens bestond nog niet. De soort die Shakespeare, Einstein en The Beatles zou voortbrengen zou nog ruim 2 miljoen jaar op zich laten wachten. Dat licht komt nu door de lenzen van mijn telescoop in mijn oog. Wonderlijke gedachte toch? Ik ga nog vaak met Bodhi naar de sterren te kijken. Lekker samen wegdromen en vooral, lekker samen het wereldse gedoe relativeren. Daar worden we steeds beter in, Bodhi en ik.