Ik heb in deze columns al eens eerder over leerprocessen en honden geschreven. Het is echter zo’n fascinerend onderwerp dat ik er best nog eens over durf te schrijven. Er zijn namelijk heel veel aspecten die het samenwerken tussen mens en hond boeiend maken, maar voor mij is er geen één zo boeiend als het leerproces. En dan heb ik het over het leerproces als tweerichtingsverkeer.
Oude stempel
Hondenkenners van de oude stempel (jong en oud) zullen hier hun schouders ophalen. De hond moet doen wat ik zeg, en daar eindigt de les, zo was de oude opvatting. Zo leerde ik het ook als kind. Men wist niet of nauwelijks beter. Boeken over het onderwerp hondentraining(!) hadden een strenge en formele toon. Net als de adviezen die er instonden, werd kort en bondig beschreven dat de hond zich aan de baas moest onderwerpen. Als je niet steevast de toppositie bekleedde, dan was het einde zoek. Discipline was de orde van de dag, alleen dan werden jij en je hond gelukkig.
Wolvenroedels
Dat is veranderd. Inzicht in de sociale dynamiek binnen wilde wolvenroedels, maar ook inzichten bij andere dieren, hielpen ons te begrijpen dat de sociale regels die de hond begrijpt veel genuanceerder zijn. Het is niet A of B, het is A tot en met Z met alle letters ertussenin. Kortom, honden en mensen lijken in hun sociale vaardigheden meer op elkaar dan we vroeger dachten (of wilden denken).
Jack Russell
Ik heb dat geleerd toen ik lang geleden, ik was een jaar of 29, een parson Jack Russell pup moest gaan opvoeden. Ik was toen nog overtuigd van de ouderwetse, op de dominantietheorie gestoelde manier van opvoeden. Helaas wist de Jack Russell pup al dat deze theorie achterhaald ging worden en hij liep vast op de zaken vooruit. Kortom, hij luisterde heel goed naar mij. Soms voor mij zittend met zijn kopje scheef alsof hij wilde zeggen, “Ik hoor je wel, maar dat wil niet zeggen dat ik het ga doen. Ik kan namelijk zelf ook denken!”
Het duurde lang, maar uiteindelijk kreeg de kleine Jack Russell het in mijn eigenwijze hoofd gestampt dat er een andere, veel prettiger manier was om met honden om te gaan. En daar ben ik hem nog altijd heel dankbaar voor. Na ruim vijftien jaar moesten we afscheid nemen van deze Jack Russell. Hij staat echter nog steeds op een voetstuk voor mij omdat hij mijn geduldige onderwijzer was en mij leerde dat het anders kon, anders moest. Zijn hele verhaal, en zijn rol als onderwijzer heb ik later in boekvorm uitgebracht.
Medeburger
De hond als onderwijzer is nu een veel meer geaccepteerde rol voor onze canine medeburgers. Honden worden ingezet als coach en daar hebben veel mensen die het moeilijk vinden om zich open te stellen voor andere mensen veel baat bij (dit is iets wat Erna met veel passie met onze honden doet). Gezien door de bril van een leergierig persoon, kun je de hond als goed onderwijzer beschouwen. Hij is geduldig, vasthoudend en bereid tot compromissen om een gezamenlijk doel te bereiken. Dat doel is een prettige manier van samenleven met wederzijds een grote dosis onvoorwaardelijke liefde.
Dezelfde wereld
Dit geldt natuurlijk ook voor veel andere dieren. We kunnen veel over onszelf leren door naar de dierenwereld te kijken. Het is namelijk gewoon dezelfde wereld. We kunnen leren van chimpansees, we kunnen leren van olifanten, dolfijnen, wolven, ga zo maar door. We kunnen leren hoe zij leven, maar vooral ook veel leren over ons eigen gedrag. Want we zetten onszelf graag op een voetstuk. Hoe meer we echter leren over het gedrag van dieren, hoe meer we op ze blijken te lijken.
Accu
Dat is helemaal niet erg vind ik. Het laat een belangrijk aspect van ons zien. Zeker in deze isolatietijd met meer tijd, zelfs noodzaak voor introspectie: Misschien leggen we onszelf wel teveel druk op door onszelf als top van de piramide te zien. Misschien moeten we de lat iets minder hoog leggen en onszelf iets meer als dier gaan zien. Dan wordt een stapje terug zetten om onze habitat te beschermen makkelijker. De rat race waar we met z’n allen in terecht zijn gekomen, laat weinig ruimte voor het dier in ons. Het dier dat vrij wil ademen en soms ook gewoon rustig voor zich uit wil staren om de psychische accu’s op te laden. Denk terug aan de geduldige Jack Russell. Met zijn kopje schuin luisterde hij wel, maar wat ik onredelijkerwijs eiste deed hij echt niet. Zo zal ook het dier in ons wel luisteren, maar echt niet weggaan.
Heel grappig. Ik was zo gek op dat beestje en zie hem weer voor me. Als je vrouw bent begrijp je dat eigenwijze goed. Dat vrouwen zelf konde denken werd ook vaak niet getolereerd. Hij maakte me altijd weer aan het lachen.