Leren is een basisprincipe van het leven. Zonder leren zou geen enkel dier – inclusief de mens – kunnen overleven in zijn habitat. Zeker niet in een veranderende habitat. Vooral dat wordt belangrijk. De oorzaken en de schuldigen laat ik hier buiten beschouwing. Die discussie is volop aan de gang op ontelbaar veel plekken op het internet en daarbuiten. Een feit is dat het klimaat, en daarmee onze habitat aan het veranderen is.
Normaal
Om te overleven zullen we moeten leren en het geleerde als nieuw normaal moeten gaan beschouwen. Aanpassen zou je het ook kunnen noemen. Aanpassen en leren zijn nauw verbonden. Met een leven lang honden om mij heen heb ik veel geleerd. Ik heb het al eerder in een column geschreven: de mens leert van honden net zoveel als zij van ons. Leuk hoor zo’n puppy training, maar die pup weet het allemaal al. Die heeft van zijn moeder al lang zit – lig – af geleerd. Het zijn de baasjes die moeten leren hoe ze aan hun pup vertellen wat ze willen. Het is dan ook aan de baasjes om te leren begrijpen wat er wordt teruggezegd. Communicatie is namelijk tweerichtingsverkeer.
Tweerichtingsverkeer
Daar werd vroeger heel anders over gedacht. Ook tegenwoordig nog zijn er verschillen van mening over hoe een hond werkt. Ik hang heel duidelijk aan het principe van tweerichtingsverkeer, waarbij ik soms ook mijn zin doorzet. Ik begrijp de mensenwereld immers marginaal beter dan de hond dus in sommige situaties moet de hond gewoon luisteren, punt.
Niet letterlijk
Dat luisteren is echter niet altijd letterlijk te nemen. Ik heb geleerd dat een hond altijd luistert, maar waar staat in de declaratie van de rechten van de hond geschreven dat een hond altijd moet uitvoeren wat hij hoort? Kortom: een hond heeft ook een eigen wil, een eigen bestaan en een eigen habitat waarin hij naar zijn goeddunken moet zien te overleven. Dus als ik “Zit!” zeg en de hond gaat liggen, wat geeft mij dan het recht om daar boos over te worden. Het doel is dat de hond even op zijn plaats blijft. Hij vindt het wellicht prettiger om dat liggend te doen in plaats van zittend (zoals bij veel windhonden, die zitten maar lastig vinden met die lange, bolle rug).
Plaats!
Het heeft best lang geduurd tot ik die stap kon zetten. En nog steeds betrap ik mij op een te letterlijk eisenpakket mijnerzijds. “Op je plaats!” en ik wijs naar een bepaalde bak. De hond gaat vervolgens in een andere bak zitten. Het effect is dat de hond even uit de weg is zodat ik met de stofzuiger ergens bij kan. Wie ben ik dan om dan mijn zin door te drijven en de hond in die specifieke bak te willen hebben? Misschien tocht het daar wel, of is het lawaai van de stofzuiger veel harder op die plek. Kortom, in die andere bak is het prettiger toeven, en daarom langer vol te houden. Dus een goede beslissing van de hond.
Band
Het mooie is dat als je de hond ruimte laat voor het nemen van beslissingen, er een veel sterkere band ontstaat. De hond voelt zich gezien en weet dat zijn inbreng meetelt in de roedel. Hij weet ook dat jij geen onzin eisen stelt. Dus als er echt iets is en je komt even heel beslist uit de hoek, dan zal de hond ook heus doen wat je vraagt. Hij weet dat het nu echt even nodig is.
Baas
In mijn jonge jaren gingen de hondenboekjes over dominantie en de baas zijn over je hond. Zo leerde ik via die boekjes dat ‘de baas zijn’ betekende dat je op strenge toon commando’s moest geven. De hond diende die commando’s dan precies op te volgen. Natuurlijk hield ik ook toen al van mijn honden, maar ik wist niet beter dan dat ze programmeerbare wezens waren. Gelukkig heeft dat niet heel lang geduurd en zeker mede dankzij vijftien jaar leven met een extreem eigenwijze Jack Russell terriër, leerde ik dat een hond helemaal geen programmeerbaar wezen is. Het is een denkend wezen met een eigen taal en eigen manieren om met zijn habitat om te gaan.
Trage studenten
Hoe meer ik van die taal leerde hoe meer ik van honden ging houden. Het zijn bijzondere wezens waar we nog maar een fractie van begrijpen. We mogen ons zo gelukkig prijzen dat ze het al die tienduizenden jaren al met ons uithouden. Want in hun ogen moeten wij toch maar trage studenten lijken. Zij hebben ons ontzettend snel leren begrijpen en ze hebben zich weten aan te passen aan onze nukken. Nu, heel langzaam aan, beginnen steeds meer mensen ook de hond te begrijpen.
Neuzen en oren
Er gaat een wereld voor ons open. Een wereld vol signalen, gebruiken en regels. Een wereld die wij deels kunnen delen maar voor een heel groot deel ook niet. Onze neuzen en oren zijn daar gewoon niet op ingesteld. Maar als we maar leren kijken en luisteren naar onze honden, dan komen we er wel. Ze vertellen het ons graag. En wie weet hoe belangrijk de hond voor ons wordt in onze veranderende habitat? Wie weet hoeveel we van hen kunnen leren over overleven in een vreemde wereld? Eén ding staat voor mij vast: het leerproces is nog maar net echt begonnen. Niet voor de hond, maar voor ons.
– Henk